Czy niewierny małżonek straci na podziale majątku wspólnego?
Czy zdrada małżeńska może stanowić podstawę do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron?
Otóż tak – tak orzekł Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej, uwzględniając skargę kasacyjną byłego męża w sprawie o podział majątku wspólnego. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy wówczas wskazał, że przy ocenie stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego należy wziąć pod uwagę całokształt okoliczności i postępowania małżonków w trakcie trwania wspólnoty majątkowej małżeńskiej (małżeństwa) oraz w zakresie wykonywania obowiązków ciążących na małżonkach wobec założonej rodziny.
Na etapie postępowania przed Sądem Najwyższym byli małżonkowie nie byli zgodni w przedmiocie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Jak Sąd ustala nierówny udział w majątku wspólnym?
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym jest możliwe przy zaistnieniu tzw. ważnych powodów oraz nierównego stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego. Sąd wówczas powinien najpierw ustalić – czy zaistniały ważne powody, a następnie, na żądanie jednej ze stron określić rozmiar udziałów w majątku wspólnym.
Taka sytuacja stanowi odstępstwo od zasady równości, zgodnie z którą co do zasady oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
W przytoczonej sprawie wskazywano, że ważnym powodem przemawiającym za ustaleniem nierównych udziałów w majątku wspólnym może być orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy małżonka.
„W orzecznictwie za ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 k.r.o. uznawane są okoliczności, które – oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego –
sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania ten małżonek nie przyczynił się; z postulatu
dokonywania oceny ważnych powodów przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego wywodzi się przy tym, że ocena ta ma nie tylko aspekt majątkowy, ale również etyczny (zob. postanowienie SN z 20 grudnia 2019 r., IV CSK 327/19 i przywołane tam orzecznictwo). (…) Powiązanie winy rozkładu pożycia małżeńskiego oraz stosowania art. 43 § 2 k.r.o. jest zdecydowanie bliższe i nie powinno być pomijane w ocenie prawnej. Punktem odniesienia do badania winy jest art. 23 k.r.o., normujący prawa i obowiązki małżeńskie. Podstawą do przypisania winy rozkładu pożycia małżeńskiego może być naruszenie obowiązków wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy, wierności oraz współdziałania dla dobra rodziny, którą małżonkowie przez swój związek założyli. Zachowania współmałżonka, które uzasadniały ustalenie winy, mogą mieć zarazem znaczenie dla oceny faktu i stopnia jego przyczynienia się do powstania majątku wspólnego”
(Postanowienie Izby Cywilnej SN z 16 listopada 2023 r., sygn. akt II CSKP 1401/22)
W tym stanie rzeczy, fakt orzeczenia winy za rozpad małżeństwa stron może stanowić podstawę do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym przy podziale majątku wspólnego.
Kwestie podziału majątku bywają sprawami wielowątkowymi, wymagającymi określenia składników majątku wspólnego, wzajemnych nakładów finansowych z majątków osobistych na majątek wspólny i odwrotnie oraz ich wartości. Pomagamy naszym klientom w przygotowaniu się do podziału majątku, szczegółowo analizujemy składniki majątku i wzajemne rozliczenia stron oraz wspieramy na całym etapie postępowania.
Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego w związku z podziałem majątku – zapraszamy do kontaktu.